Lopende projecten rond dataverzameling en precisielandbouw

Praktijkcentra zoeken projectgewijs naar oplossingen voor concrete vragen waar telers mee zitten. Smartfarmingtechnieken bieden regelmatig antwoorden, en worden onderzocht op hun praktische toepasbaarheid. We geven u graag enkele voorbeelden van waar enkele onderzoekscentra mee bezig zijn.

Innovatief Project SierTech: Drones in de Sierteelt

Het project SierTech maakt gebruik van dronebeelden om groeiachterstand, droogtestress en ziekten bij sierteeltgewassen vroegtijdig te detecteren. Dit project bouwt voort op de expertise van ILVO, gericht op het monitoren van groeiparameters van akkerbouwteelten via drones. De focus van SierTech ligt in eerste instantie op de vollegrondsteelt van potchrysanten en boomkwekerij, met later ook aandacht voor teelten op containervelden en serreteelten. Omdat dronevluchten in serres uitdagender zijn dan in open lucht, onderzoekt men geavanceerde technologieën of mogelijke alternatieven.
Het doel van SierTech is om problemen in teelt snel te identificeren voor een doelgerichte aanpak, wat zowel tijd als kosten bespaart. Dit betekent dat tuinders minder tijd nodig hebben om velden te controleren en hun gebruik van gewasbeschermingsmiddelen of meststoffen wordt verminderd. Ook stockopvolging binnen de boomkwekerij blijkt een interessante toepassing te zijn. Tools zullen worden ontwikkeld, zodat tuinders zelf deze innovatie kunnen inzetten. Het onderzoek zal uitwijzen welke toestellen en opleidingen hiervoor beschikbaar zijn.
Het project is gestart op 1 oktober 2024 en de eerste resultaten, evenals demonstraties voor tuinbouwers, worden in de loop van 2027 verwacht. SierTech is een samenwerkingsverband tussen ILVO (drone-expertise), UGent (beeldverwerking en AI) en Viaverda (praktische toepassing, educatie en informatievoorziening voor tuinders).
Meer info
https://www.viaverda.be/Groenten/ArtMID/550/ArticleID/11812/CategoryID/…;

Sensor-PAR-aat

PAR-sensoren geven een beter beeld over welk licht de planten in de serre ontvangen. Sommige telers beschikken al over deze sensoren maar hebben moeite om hier betrouwbare data uit te halen voor een geautomatiseerde teeltsturing. Zo zag het project Sensor-PAR-aat ‘het licht’. Dit project is een samenwerking tussen Proefcentrum Hoogstraten, het Proefstation voor de Groenteteelt, en 6 telers met een hele specifieke vraag over het gebruik van lichtsensoren in hun serre.
3 antwoorden op drie vragen
Verschillende processen in teelten onder glas worden gestuurd op licht. De PAR-sensor is een lichtsensor die kan meten hoeveel licht er echt inzetbaar is voor de plant en is daardoor een meer interessante sensor dan de solarimeter die nu courant gebruikt wordt. Om nog beter betrouwbare data te krijgen uit de PAR-sensoren, zoekt het project een antwoord op deze drie vragen. 
1.    Waar moet de PAR-sensor exact opgehangen worden?
2.    Welke parameters hebben een invloed op de nieuwe meetwaardes en hoe verschillen die van de solarimeter?
3.    Wat zijn handvaten om de sturing op basis van de PAR-sensor te optimaliseren?
De uitdaging
Een serre is een complex gegeven wat licht betreft. Er zijn dan ook meerdere sensoren nodig om tot betrouwbare data te bekomen. Bovendien is elk bedrijf anders. Het protocol voor de installatie van de sensoren zal daarom eerder een methodiek zijn dan een exact uit te voeren richtlijn.
De gekende ervaringen bij teeltsturing gebaseerd op de solarimeter zullen moeten bijgesteld worden. Daarom staat men nog wat wantrouwig om echt automatisch op de PAR-sensor te gaan sturen.
De impact
Het project is nog niet afgerond. Binnenkort worden het protocol en de handvaten gepubliceerd om effectief met de PAR-sensor aan de slag te gaan.
Intussen noteren de onderzoekers al enkele vaststellingen.
•    De telers in de werkgroep zijn heel betrokken en geven duidelijk aan wat ze nodig hebben om deze techniek toe te passen.
•    De eerste data afkomstig van de telers zijn reeds verwerkt en besproken met de betrokkenen. Dit gaf hen meer inzicht in lichttransmissie en het effect van schermen.
•    Het onderzoek naar wat allemaal een invloed heeft op het PAR-licht en de sensoren bleek ook zeer leerrijk voor de telers.
Advies aan serretelers
De proefcentra zien we heel wat toekomst in een meer geautomatiseerde klimaatsturing op basis van sensoren. Het is belangrijk om de nieuwe technieken aan te reiken aan de telers om hun teelt verder te optimaliseren.
•    Het inzetten van ‘smartfarming’-technieken is een leerproces, ga er stap voor stap mee aan de slag.
•    Spendeer enige tijd aan het opvolgen van nieuwe parameters (zoals een PAR-sensor of pyrgeometer) en leg linken met handvaten dat je al hebt.
•    Werk stapsgewijs verder zodra je wat meer vertrouwen hebt in de verzamelde data. De klimaatcomputer is een tool waar je al heel veel mee kan.
•    Deel je ervaringen met andere telers, het helpt je sneller vooruit. 
•    En natuurlijk ben je ook altijd welkom bij de praktijkcentra met concrete vragen.
Meer info: https://www.proefstation.be/project/sensor-par-aat/

Precisiefruitteelt: boom per boom 

Bij PCfruit is precisiefruitteelt, waarbij technologieën zoals sensoren, data-analyse en geavanceerde technieken worden ingezet, geen verre toekomstdroom maar een haalbare realiteit. De aardbeioogst voorspellen, cameragebaseerde onkruiddetectie door een spuitrobot of het intelligent aansturen van irrigatie via een sensornetwerk, het zijn enkele voorbeelden van het onderzoek waarmee PCfruit de fruitteelt efficiënter, duurzamer en winstgevender wil maken. Precisiefruitteelt biedt telers de mogelijkheid om beslissingen te nemen op zone- of boomniveau, waardoor water, groeiregulatoren, meststoffen en arbeid optimaal worden ingezet.
Drie technieken spelen een belangrijke rol bij het inzetten van precisiefruitteelt 
1.    Variabele wortelsnoei om de groeikracht van individuele bomen te reguleren. Door data over bodemgesteldheid en boomgroei te combineren, kunnen wortels selectief worden gesnoeid. Dit zorgt voor een betere balans tussen vegetatieve groei en vruchtvorming, waardoor bomen efficiënter water en voedingsstoffen benutten.
2.    Variabele dunning voor optimale kwaliteit. Met behulp van technologie wordt bepaald hoeveel vruchten per boom behouden moeten blijven. Dit voorkomt overbelasting van de boom, leidt tot een uniformere oogst en verhoogt de marktwaarde van het fruit.
3.    Oogstvoorspelling. Door gebruik te maken van drones, camera’s en sensoren, kunnen boeren de rijpheid, grootte en opbrengst nauwkeurig inschatten. Dit helpt bij een efficiëntere oogstplanning, vermindert verspilling en zorgt ervoor dat fruit op het juiste moment wordt geoogst voor maximale kwaliteit.
Merkbare impact
Het onderzoek van PCfruit toont aan dat ‘Smartfarming’-technieken haalbaar en uitvoerbaar zijn, ook voor fruittelers. De talrijke demomomenten en praktijkproeven zijn een hefboom om de interesse in precisiefruitteelt te vergroten. Enkele voorbeelden.
•    De verwerking van bodemscans, sensordata, drone- en satellietbeelden, concrete veldmetingen en expertenkennis leidt tot de opmaak van taakkaarten. Die worden specifiek voor elk bedrijf opgesteld en dienen als leidraad om elke plant de juiste behandeling te geven. Het project “ADaM&PreciLa” heeft al een merkbare impact, met early adopters die nieuwe technieken zoals variabele dunning en wortelsnoei toepassen, gebaseerd op taakkaarten. Zo ervaren ze de voordelen ervan en stimuleren ze anderen om de technieken te verkennen. 
•    Fruitteelt heeft veel (seizoens)arbeid nodig. Het project “Peren telen met minder manuren (1/10/2023-30/09/2027)” zoekt uit hoe een bedrijf de arbeidsefficiëntie kan maximaliseren door een systematische aanpak van snoei, dunning en pluk. Uiteraard rekening houdend met het plantsysteem, de structuur van het bedrijf, en de gewenste vruchtmaat en -kwaliteit. 
•    Het project “Intelligenter Fruit Telen” (Vl-NL Interreg V) brengt de precisiefruitteelt kort bij de teler via een online dashboard. Daarin kan de fruitteler kaartgegevens van zijn percelen kan raadplegen, zoals bodemkaarten, bodemscans, drone- en satellietbeelden. Met enkele muisklikken zijn al deze gegevensbronnen in één toepassing met elkaar te vergelijken en te combineren met gewasindices per perenboom om een oogstopbrengst en de terugverdientijd van een variabel perceelbeheer te voorspellen.
Niet elk bedrijf zal baat hebben bij het toepassen van een precisielandbouw technologie, dus het is belangrijk om de kosten van implementatie en de verwachte winst zorgvuldig in kaart te brengen om de haalbaarheid op maat van het bedrijf te bepalen. Voorlopige berekeningen geven aan dat terugverdientijd van precisiefruitteelt sterk varieert (van minder dan 1 jaar tot meer dan 15 jaren) en korter wordt naarmate de oppervlakte toeneemt en naarmate het perceel meer variatie vertoont in groei, productie of kwaliteit.
Uitdagingen voor de toekomst
Praktijkproeven helpen bij het identificeren (én opruimen) van obstakels die telers tegenkomen bij de implementatie van precisietuinbouwtechnieken. 
•    Er is nood aan gecentraliseerde kennis over standaardisatie en afstelling van GPS-gestuurde machines, want dat beïnvloedt de nauwkeurigheid.
•    Gebruik van kalibratievlakken is noodzakelijk maar de techniek is nog niet wijdverspreid geïntegreerd in het dagelijks werk van boeren.
•    Robuuste kwaliteitschecks gedurende het gehele proces zijn een absolute noodzaak, van dataverzameling met drones tot uitvoering in het veld. 
•    Er wordt verwacht dat een breed gebruik van deze technieken zal toenemen zodra rekenmodellen beschikbaar zijn die kosten en baten duidelijk maken. Een duidelijk overzicht van de meerwaarde van de nieuwe technieken kan telers overtuigen van de voordelen van precisielandbouw voor hun bedrijf.
Advies aan fruittelers
Precisietechnologieën helpen bedrijven om efficiënter en duurzamer te werken, wat hen een concurrentievoordeel geeft. Informeer je goed over ‘smartfarming’ en wees niet bang voor deze nieuwe werkwijzen.
•    De ervaring en kennis van telers blijven essentieel en onvervangbaar, neem dus deel aan demonstraties en stel percelen beschikbaar voor praktijkproeven.
•    Gebruik de toekomstige rekenmodellen voor een heldere kosten-batenanalyse. Deze nieuwe technieken vergen bijkomende investeringen die binnen 5 tot 10 jaar terugverdiend (moeten) kunnen worden.
•    Precisiefruitteelt heeft dus het potentieel om winstgevend te zijn maar zal investeringen vragen van de teler.
•    Praat met je teeltvoorlichter wanneer je met precisiefruitteelt aan de slag wil gaan. Hij/zij kan objectief advies geven en doorverwijzen.

Tot slot: Bezoek de medewerkers van PCfruit op hun stand (A25) op Fructura op 4 en 5 december voor meer informatie en praktijkvoorbeelden.