“Vooral voor jonge boeren is er dringend zekerheid nodig”

Yentl Marchal is zelfstandig helper in het bedrijf van vader Marc en daarmee de vierde generatie in de landbouwersfamilie. Drie jaar geleden rondde hij zijn opleiding mechanica af en ging hij enthousiast aan de slag op het varkens- en akkerbouwbedrijf dat zijn vader runt, met ook nog de hulp van diens vader. De timing was spannend. De varkenshouderij heeft er zelden slechter voorgestaan dan toen. Intussen lijkt de zwaarste crisis bezworen, maar hoge grondstoffenprijzen en het gebrek aan een toekomstkader maken dat het nog altijd niet zeker is of ook zijn verdere toekomst bij de varkens zal liggen. “We verwachten veel van minister Brouns. Hopelijk kan hij zorgen voor een toekomst voor ons bedrijf”, aldus Marc.

“Mijn grootouders hadden een klein gemengd bedrijf, typisch voor die tijd”, begint Marc. “Toen mijn ouders het overnamen hebben ze goed nagedacht over de richting die ze uit wilden. Ze stootten het melkvee af en richtten zich volledig op de varkenstak in combinatie met akkerbouw. Dat doe ik nu ook nog. We verbouwen tarwe, suikerbieten en korrelmais. Volgend jaar komt daar als het goed is nog cichorei bij. Behalve de varkens hier thuis mesten wij nog op twee andere locaties af.”

Marc heeft op het bedrijf altijd veel hulp gekregen van zijn ouders. Nu ze met pensioen zijn, zijn ze nog heel aanwezig. Sinds drie jaar heeft hij ook hulp uit andere hoek, want zoon Yentl is nu zelfstandig helper. Dat maakt het werk iets comfortabeler. “Varkens kweken is intensief, zeker als je echt resultaatgericht wil werken. We doen altijd ons best, en dan lukt het nog altijd niet helemaal. Uiteindelijk werk je altijd met dieren. Een tijdje geleden ging een virale infectie rond bij onze zeugen. De meeste groepen zijn er intussen weer bovenop, maar het heeft wel wat extra werk meegebracht.”

Nieuwe vergunning

Op zo’n moment kunnen Marc en Yentl mekaar als klankbord gebruiken. Helaas komen situaties waarin je een klankbord nodig hebt wel vaker voor in de varkenshouderij. Zo ook op het moment dat Yentl afstudeerde. “In die periode ging het niet goed met de prijzen”, blikt Marc terug. “Dat had ook niet veel langer moeten duren. Er werden serieuze verliezen geleden. En dan begin je toch te twijfelen. 2023 was gelukkig wel een goed jaar, maar daar stopt het niet. Er is ook nog de onzekerheid over de vergunning. Gelukkig hebben wij vrij eenvoudig kunnen vernieuwen, maar over een kleine vijf jaar is het opnieuw zover. Dat zorgt weer voor onzekerheid.” Dat Marc en Yentl kunnen verder doen zoals ze bezig zijn is op zich goed nieuws, maar niet helemaal wat Marc zou willen. “In het verleden hebben wij plannen gemaakt om een aanvraag te doen voor de bouw van een nieuwe stal met kraamhokken. En toen kwam het stikstofdossier. Van de plannen is dus niks in huis gekomen. We hebben asbestdaken op enkele loodsen. Die moeten er op termijn uit en dat zorgt voor een extra kost. Onze twee meest recente stallen zijn emissiearm. De rest nog niet, dus daar gaan we in de toekomst ook nog voor een uitdaging komen te staan.”

Achter de feiten

“Zelf ben ik 56, Yentl is 23. We moeten dus nog enkele jaren mee en enkel met de akkerbouwtak zal dat niet lukken. Als boer word je als het ware in een wurggreep gehouden. Vooral voor de jonge boeren is er dringend zekerheid nodig. Qua locatie zitten wij hier goed. We hebben een groene PAS-brief. Een groot deel van onze mest kunnen we kwijt op de eigen grond en voor de rest hebben we burenregelingen. Alle lichten voor de toekomst van ons bedrijf staan op groen. Dat maakt het extra zuur dat wij – net als alle andere boeren – geen zekerheid kunnen hebben over onze toekomst. Onze andere locaties zijn waarschijnlijk een eindig verhaal, daar gaat het om oudere stallen waarin waarschijnlijk niet meer zal worden geïnvesteerd. We hadden gehoopt dat we nutriëntenemissierechten van daar naar hier zouden kunnen verplaatsen. Door te verhuizen naar een nieuwere, emissiearme stal, zouden we zelfs een heel pak reduceren. Hoe dat allemaal zal lopen, moet de toekomst uitwijzen. Het is wel zeker dat het van deze Vlaamse regering zal moeten komen. Als het deze legislatuur niet gebeurt, is het te laat.”

Marc en Yentl zitten nog met meerdere vragen waarop ze graag snel een antwoord zouden krijgen. “Denk aan de loslopende zeugen. We hebben een vergunning aangevraagd zonder de precieze afmetingen van de kraamhokken te kennen. Wanneer je bouwt, zou je toch moeten weten aan welke normen je moet voldoen. Nog een voorbeeld: vorig jaar zaaiden we een graskant in van vijf meter. Nu moet het zes meter zijn. En zo blijven we achter de feiten aanlopen. Een duidelijke toekomstvisie is essentieel om ons perspectief te geven.”

Beter met twee

Tegen deze achtergrond van onzekerheden in, blijven Marc en Yentl enthousiaste boeren, zeker nu ze samen aan de slag zijn in het bedrijf. “Met twee gaat het werk toch altijd vlotter. Als je kan samenwerken, is het gemakkelijker. Je kan de taken ook verdelen. Wanneer het druk is met veldwerk kan de ene de varkens doen wanneer de andere al op de tractor zit.” Die persoon op de tractor, dat is vaak Yentl. “Ik doe de varkens wel graag, maar mijn hart ligt toch bij de akkerbouw. Op het veld kan je je gedachten de vrije loop laten en ben je ook buiten. Het plezantste aan de job is misschien ook wel net de afwisseling tussen het werk binnen en buiten.” “Het is leuk dat je mekaar daarin kan vinden”, vult Marc aan. “En niet te vergeten: we kunnen er ook eens tussenuit. Mits de juiste afspraken kan de ene het bedrijf opvolgen wanneer de andere met vakantie gaat.”

Of Yentls toekomst ook op langere termijn in het bedrijf ligt, is nog geen uitgemaakte zaak. De rechtszekerheid én de lichamelijke gezondheid zullen dat mee bepalen. “Ik heb enkele jaren geleden twee hernia’s gehad. Een ingrijpende operatie hebben we net kunnen vermijden en ik fitness nu dagelijks om mijn rug te versterken. Momenteel lukt het allemaal nog, maar het blijft toch een heel fysieke stiel. Dat mag je niet onderschatten.”